Στην Κύπρο η εξάρτηση των συνταξιούχων από την κρατική σύνταξη είναι ιδιαίτερα υψηλή. Εκτιμάται ότι περίπου το 40%-50% του εργατικού δυναμικού της Κύπρου θα χρειαστεί να στηριχθεί αποκλειστικά στην κρατική σύνταξη. Είναι όμως αρκετή η κρατική σύνταξη για να εξασφαλίσει μια άνετη συνταξιοδότηση;
Το κράτος πρόνοιας είναι το θεσμικό πλαίσιο μέσω του οποίου το κράτος προωθεί την οικονομική και κοινωνική ευημερία των πολιτών του. Συνταξιούχοι σε όλο τον κόσμο βασίζονται σε μεγάλο βαθμό σε αυτό το πλαίσιο, καθώς εξαρτώνται από το κράτος για να τους παρέχει συνταξιοδοτικό εισόδημα μέσω της κρατικής σύνταξης.
Είναι επαρκής η κρατική σύνταξη;
Η κρατική σύνταξη έχει σχεδιαστεί για να παρέχει ένα ελάχιστο εισόδημα για την κάλυψη των πιο βασικών αναγκών κατά τη συνταξιοδότηση· δεν έχει σχεδιαστεί για να παρέχει στους συνταξιούχους επαρκές εισόδημα ούτως ώστε να μπορούν να διατηρήσουν το βιοτικό επίπεδο που απολάμβαναν πριν από τη συνταξιοδότηση. Πρόσφατες μελέτες εκτιμούν ότι, προκειμένου να διασφαλιστεί ένα άνετο βιοτικό επίπεδο κατά τη συνταξιοδότηση, απαιτείται ένα συνταξιοδοτικό εισόδημα της τάξης του 70%-80% του τελευταίου μισθού. Στην Κύπρο το εισόδημα από την κρατική σύνταξη αναμένεται να φτάσει το 45%-55% του τελευταίου μισθού για τους χαμηλόμισθους εργαζομένους, ενώ για τους υψηλά αμειβόμενους εργαζομένους το ποσοστό μειώνεται σημαντικά σε λιγότερο από 20% του τελευταίου μισθού.
Οι τρεις συνταξιοδοτικοί πυλώνες
Προκειμένου να διασφαλιστεί η οικονομική ανεξαρτησία κατά τη συνταξιοδότηση, το εισόδημα από την κρατική σύνταξη θα πρέπει να ενισχύεται με εισόδημα που προκύπτει από άλλες πηγές, όπως εισφορές σε επαγγελματικά συνταξιοδοτικά σχέδια αλλά και σε προσωπικές συνταξιοδοτικές αποταμιεύσεις. Αυτή η προσέγγιση συνταξιοδοτικού προγραμματισμού είναι γνωστή ως το Μοντέλο των Τριών Πυλώνων.
Πυλώνας 1 - Κρατική Σύνταξη
Η κρατική σύνταξη θεωρείται απλώς ως ο βασικός πυλώνας, καθώς μπορεί να προσφέρει μόνο επαρκές εισόδημα για την κάλυψη των βασικών αναγκών κατά τη συνταξιοδότηση.
Πυλώνας 2 - Επαγγελματικό Συνταξιοδοτικό Σχέδιο
Ο δεύτερος πυλώνας αναφέρεται στα εγγεγραμμένα επαγγελματικά συνταξιοδοτικά σχέδια που προσφέρουν οι εταιρείες στους υπαλλήλους τους. Ένα επαγγελματικό συνταξιοδοτικό σχέδιο είναι μια προσιτή και οικονομική λύση για την ενίσχυση του συνταξιοδοτικού εισοδήματος, ακόμη και αν ο εργοδότης δεν συνεισφέρει, καθώς οι εισφορές που πληρώνονται σε τέτοια σχέδια απολαμβάνουν σημαντική φορολογική ελάφρυνση. Δυστυχώς όμως, λιγότερο από το 50% των εργαζομένων στην Κύπρο συμμετέχουν σήμερα σε τέτοιου είδους σχέδια.
Πυλώνας 3 - Προσωπικές Συνταξιοδοτικές Αποταμιεύσεις
Ο τρίτος πυλώνας σχετίζεται με τις εθελοντικές, ιδιωτικά χρηματοδοτούμενες αποταμιεύσεις, που οι ίδιοι οι ιδιώτες καταβάλλουν για σκοπούς συνταξιοδότησης. Αυτός ο πυλώνας αποσκοπεί στο να καλύψει το χάσμα μεταξύ του επιθυμητού και του αναγκαίου εισοδήματος κατά τη συνταξιοδότηση, καθώς, παρά τη βέλτιστη χρήση του πρώτου και του δεύτερου πυλώνα, τα εισοδήματα που θα προκύψουν ενδέχεται να μην φτάνουν τον στόχο του 70%-80% του τελευταίου μισθού. Αυτός ο πυλώνας είναι, επομένως, ακόμη πιο σημαντικός για όσους δεν έχουν πρόσβαση σε επαγγελματικά συνταξιοδοτικά σχέδια ή για όσους ο εργοδότης τους δεν συνεισφέρει καθόλου ή συνεισφέρει ελάχιστα σε κάποιο επαγγελματικό συνταξιοδοτικό σχέδιο.
Η αποταμίευση για τη συνταξιοδότηση είναι μια από τις μεγαλύτερες ανησυχίες των εργασιακών μας χρόνων, αλλά συχνά αναβάλλεται λόγω άλλων οικονομικών δεσμεύσεων που αντιμετωπίζουμε νωρίτερα στη ζωή μας. Ωστόσο, όσο πιο γρήγορα αρχίσουμε τον προγραμματισμό για τη συνταξιοδότηση και όσο καλύτερη είναι η χρήση των Τριών Πυλώνων, τόσο υψηλότερες είναι οι πιθανότητες να διασφαλίσουμε το εισόδημα που θα χρειαστούμε για μια άνετη συνταξιοδότηση.